Alevilik Şamanizm Nedir? Biraz Ciddi, Biraz Komik Bir Yolculuk
İzmir’in Gündelik Hayatından Alevilik ve Şamanizm’e Yolculuk
Öncelikle şunu belirteyim: Ben İzmir’de yaşıyorum, 25 yaşındayım ve arkadaş ortamımda genellikle “komik” olduğum söylenir. Ama içimdeki felsefeci taraf da her zaman kıpır kıpır. Öyle bir insandım ki, bir gün sokakta yürürken “Alevilik Şamanizm nedir?” diye sorarsam kimse tuhaf bakmaz diye düşünürdüm. Neyse ki öyle bir şey yapmadım, ama şimdi burada, işte bu yazıda, aslında bu iki olguyu gündelik hayattan birkaç komik anekdotla karıştırarak anlatmaya çalışacağım.
Şimdi, Alevilik ve Şamanizm… Birbirinden çok farklı şeyler gibi görünse de, aslında bir araya geldiğinde kulağa çok garip gelmiyor, değil mi? Hani insan düşünmeden edemiyor: “Bir yanda doğa ile iç içe yaşama hevesi, diğer yanda ise bir inanç yolculuğu… Ortaya nasıl bir şey çıkar acaba?”
Alevilik ve Şamanizm: Doğa ile İç İçe, Ruhsal Derinlik
Geçen hafta arkadaşlarla oturuyorduk. Ben yine derin derin düşünmeye başladım. Meğer o an yapmam gereken şey, mantıklı bir şekilde bu iki inancı anlatmakmış. Ama işin içinden çıkamadım. Çünkü ben ne kadar espri yapmaya çalışsam da, o kadar derin bir konuya dalıyordum ki. Alevilik Şamanizm nedir sorusu bile aslında fazlasıyla geniş. “Tamam, biraz araştırma yapayım,” dedim. Bilgiler geliyor ama kafamda soru işaretleriyle.
Alevilik, bildiğiniz gibi, bir inanç sistemi. Ancak bu sistemde en önemli şeylerden biri, insanın kendini bulması, doğru yolda olması ve insan haklarına, adalete dair derin bir anlayışa sahip olmasıdır. Bunu şamanizmle nasıl ilişkilendirebiliriz? İşte burada devreye doğa giriyor. Şamanizm, doğa ile derin bir bağ kurma, ruhlarla iletişimde bulunma pratiği üzerine kuruludur. O yüzden insan, bu iki öğeyi birleştirdiğinde kendini hem içsel olarak hem de doğa ile bağlantı kurarak derinleştirebilir.
Düşünüyorum ki, aslında belki de her ikisinin de temeli, hayatın anlamını keşfetmeye çalışma. Hani bazen arkadaş ortamlarında hep beraber içtiğimiz biranın ardından “Hayat nedir ya?” diye sormaz mıyız? Evet, şamanlar da, Aleviler de benzer şekilde bu soruya farklı yanıtlar arıyorlar. İşte o anda bir çip takılıyor kafamda: “İkisini de aynı anda keşfetmek! Bu olabilir…”
Alevilik Şamanizm Nedir? Bir Diyalog ile Açıklamak Gerekirse
Bir gün, işte tam da böyle derin derin düşünürken, arkadaşım Cihan yanıma geldi. O da bazen durup dururken hayatın anlamını sorgular. Ama bugün biraz fazla kafası karışıktı.
Cihan: “Alevilik Şamanizm nedir diye sordum, ne çıkar ki?”
Ben: “Bence bir tür ikili kombinasyon yapmışlar gibi. Yani Alevilik bir yanda adalet, insan hakları falan derken, Şamanizm bir yanda doğayla uyumlu yaşamaya davet ediyor. Karmakarışık, ama bir şekilde bağlılar.”
Cihan: “Alevilikle Şamanizm’in birleşiminden ne çıkar?”
Ben: “Bence doğaya saygılı, insan haklarına değer veren, ama sürekli ‘hayatın anlamını keşfetmeye çalışan’ bir ruhsal derinlik çıkıyor.”
Gerçekten, düşündükçe ikisinin de insanları derinlemesine düşündürmeye sevk ettiğini fark ediyorum. Ama Cihan’a hâlâ mantıklı bir açıklama yapabilmiş değilim. Herkes Alevilik ve Şamanizm’i kendi açıkladığı kadar anlamalı, değil mi?
Alevilik Şamanizm ve Toplumsal Hayat
Biraz daha somutlaştırmak gerekirse, Alevilik ve Şamanizm’in toplumsal hayatta nasıl bir yeri olduğunu tartışmak da gerekiyor. Alevilikte her birey, kendi vicdanıyla doğruyu bulur. “Doğru nedir?” sorusu sıkça sorulur. Şamanizm ise, doğayla iç içe yaşama ve ruhsal dengeyi bulma üzerine kurulu. Hani bazen doğayla iç içe olmanın ne kadar huzur verici olduğunu düşünürüz ya, işte Şamanizm tam olarak bunu vaat eder. Alevilikte ise daha çok toplumun refahı, huzuru ve adaletin sağlanması ön plandadır.
Bir bakıma, her iki öğe de insanı, doğayı ve toplumu iyileştirmeye yönelik bir çaba içinde. Hadi itiraf edelim, bu kadar felsefi bir yazıyı yazıp “hayat güzel” demek de insana yakışmaz mı?
Sonuç: Alevilik ve Şamanizm’i Anlamaya Çalışmak
Alevilik Şamanizm nedir sorusuna net bir cevap vermek tabii ki kolay değil. Bu iki öğe, birbirinden bağımsız gibi görünse de aslında insanın doğa ile olan ilişkisini, adalet arayışını ve ruhsal dengeyi koruma çabalarını benzer şekilde ön plana çıkarıyor. Ama işin komik tarafı şu: Ben de buraya kadar gelirken aslında hala bir şekilde “Alevilik Şamanizm nedir?” sorusunun tam cevabını bulmuş değilim. Çünkü bu soruyu, belki de her birimiz kendi iç yolculuğumuzda farklı şekilde cevaplayabiliriz.
Ve işte tam da burada devreye giriyor o meşhur espri yeteneğim: Alevilikle Şamanizm’i anlayacak kadar derinleşmeyi bir kenara bırak, önce biraz hayatta ne yaptığını sorgulamak lazım, değil mi? Ya da en azından bir kahve içip, rahatlamalıyız. Her şey bir adım uzaklıkta!